आधी प्रमाणपत्र, मग लग्न! - विशेष लेख

८ मार्च जागतिक महिला दिन विशेष

पुष्प दुसरे

आधी प्रमाणपत्र, मग लग्न। - विशेष मराठी लेख

लेखिका: डॉ. ज्युबेदा तांबोळी

फोटो साभार: गूगल

       एप्रिल महिना सुरू होता. वीज कपातीचा काळ सुरु होता. वारंवार रात्री अपरात्री लाईट अचानक जात होती. भयंकर उष्म्यामुळे जनता जाम वैतागली होती. अशावेळी आजाराने अशक्त झालेली २६ वर्षाची विवाहित छाया आपले खोल गेलेले डोळे किलकिले करून क्षीण स्वरात आपल्या वडिलांना सांगत होती, "बाबा घरात इन्व्हर्टर बसवून घ्या". वडिलांनी छायाला विचारले, "छाया बेटा इन्व्हर्टर कशासाठी गं?" छाया म्हणाली, "बाबा, रात्री अपरात्री मी देवाघरी गेले तर तुमची धावपळ होईल, माणसं, नातेवाईक गोळा करायला". हृदय पिळवटून टाकणाऱ्या या बोलण्याने बाबांना अश्रू आवरता आले नाहीत. मरणाच्या दारात उभी असलेली त्यांची लाडकी लेक तिच्या निधनानंतर होणारा बाबांचा त्रास कमी करू पहात होती.

       छाया ठेंगणी, दिसायला चार-चौघीसारखी होती. मध्यम परिस्थितीतील सुसंस्कृत घरात वाढलेली छाया शिक्षणात फार हुशार नव्हती, पण बालपणापासूनच घरकामात निपुण होती. घरकामात ती फार रमायची. कधीही कंटाळा करायची नाही. आईला घरकामात मदत करण्यात ती नेहमी पुढे असायची. घराची स्वच्छता, टापटीप ठेवण्यात तिला विशेष रस होता. स्वयंपाक करण्यात तिचा हातखंडा होता. विविध खाद्यपदार्थ करून ती सर्वांना खूष करायची. छोट्या बहिणीची, मोठ्या भावाची ती लाडकी बहीण होती. थोडक्यात, छाया सुगृहिणी होणार असे तिच्या आई वडिलांना वाटायचे. घरकाम सांभाळत ती बारावी आर्ट्सची परीक्षा ५५ टक्के गुण मिळवून उत्तीर्ण झाली. सोबत इंग्रजी, मराठीच्या टायपिंग परीक्षाही ती पास झाली. एफ्. वाय्. बी. ए. चा अभ्यास करत करत छाया खाजगी कार्यालयात अर्धवेळ नोकरीही करू लागली. अशाप्रकारे गुणी छायाचे सर्व व्यवस्थित कामकाज सुरु झालेले असतानाच....

       एका ओळखीच्या व्यक्तीने छायासाठी एक स्थळ आणले. मुलगा दिसायला सुंदर, एकुलता एक, कारखान्यात नोकरी, पाच एकर शेत असलेला होता. छायाच्या आई वडिलांना हे स्थळ छायासाठी अनुरूप वाटले. त्यांनी अधिक चौकशी न करता, अधिक विचार ही न करता ताबडतोब यादीपे शादी करून टाकली.

       छाया सासरी गेली, पण कांहीं दिवसांतच नवऱ्याच्या असभ्य वर्तनाने व चिडखोर स्वभावाने हैराण झाली. पण आई वडिलांना त्रास नको म्हणून जन्मतःच प्रेमळ, समंजस असलेली छाया निमूटपणे संसार रेटू लागली. तिला आई बनणार असल्याची चाहूल लागली, पण सासरच्या कोणीच तिच्याकडे लक्ष दिले नाही, तिला दवाखान्यात ही नेले नाही. शेवटी बाळंतपणासाठीच माहेरी पाठविले. छायाने मुलाला जन्म दिला पण तेंव्हा पासूनच तिच्या व बाळाच्या तब्येतीच्या तक्रारी सुरु झाल्या. छाया स्वतःच्या तब्येतीकडे दुर्लक्ष करून बाळाचे संगोपन करु लागली, पण दुर्दैवाने तिचे बाळ वाचले नाही. छायाची तब्येत दिवसेंदिवस ढासळू लागली. शेवटी डॉक्टरांनी एच. आय्. व्ही. टेस्ट केली. रिपोर्ट पॉझिटिव्ह आला. सर्वांच्या तोंडचे पाणी पळाले. तिकडे तिचा नवरांही मरण येत नाही म्हणून जगत होता. इकडे छायाचीही अवस्था बघवत नव्हती. सुखी संसाराची स्वप्ने पाहणारी एक कोमल कळी उमलण्याआधीच करपून गेली.

       समाजात अशा अनेक दुर्दैवी छाया असतील, ज्या कोणताही गुन्हा न करता हकनाक फाशी जात असतील. त्यांच्यासाठी पालकांनी घाई न करता एच. आय्. व्ही. प्रमाणपत्र पाहूनच लग्न ठरवावे. त्यामुळे अशा असंख्य छायांना आपण निश्चितपणे वाचवू शकतो.

       आपल्या लाडक्या लेकीचा हात दुसऱ्याच्या हाती सोपवताना योग्य ती खबरदारी घेणे आपले कर्तव्य आहे, होय ना?